در جغرافیا به آمایش سرزمین خیانت نکنیم (3) : از جغرافیا تا جغرافیای آمایش

از جغرافیا تا جغرافیای آمایش

استقرار منطقی و عادلانه ی زیربناها ( تاسیسات و خدمات ) به منظورتسهیل زندگی و فعالیت های مردم ( ضمن توجه به محیط زیست ) به سوی یک توسعه پایدار که این همه مبتنی بر جغرافیا یا توصیف سرزمین کشور ، منطقه ، ناحیه ، شهرستان ، شهر و روستا است .

جغرافیا یعنی توصیف زمین ، و نگارش مشخصات با تاکید بر ممیزه های یک سرزمین ، منطقه ، ناحیه یا محل .

جغرافیا بیشتر وقتی اهمیت می یابد که به عنوان فضای زندگی ، و به خصوص فعالیت های یک جامعه صورت گیرد : ابعاد فضائی هر امر و مسئله اجتماعی .

سر و کار جغرافیای آمایش با شکل و اسلوبی است که در هر آبادیی مراکز فعالیت ، بنگاه ها ، سازمان ها ، و نهادهای اجتماعی با توجه به امکانات طبیعی محل و بهترین شرایط ارتباط با یکدیگر ، مستقر می شوند ؛ و بنابر این :

سیاست ها

بنا به چه سیاستها و تدابیری به حذف یا کاهش فاصله ها ، به منظور دسترسی آسان تر ، سریع تر و ارزان تر ، به امکانات حیاتی - اساسی - ضروری و لازم بپردازند ؟

اینجا است که در تعریف جغرافیا یا توصیف محل و فضای جغرافیائی در راه ساماندهی ( آمایش ) و توسعه ی آن گفته اند :

« آمایش » شامل اتخاذ سیاست ها ، تهیه و تدوین برنامه ها ، استراتژی ها ( و اینهمه بنا بر علوم و فنون مدیریت دولتی ) و نهایتا" فعالیت ها یا اقداماتی علمی و فنٌی ( عمران و شهرسازی ) در اجرای این برنامه ها ، به منظور اصلاح چهره یا در واقع فضای جغرافیائی زندگی یک جامعه با توجه به نیازها ، آرمان ها و فعالیت های لازم در آن است که طبیعتا" ، و قبل از همه ، می بایست با جغرافیا ، یا به اصطلاح توصیف جغرافیائی محل ، شروع شود ؛ و در این توصیف محل ، جغرافیائی لازم است که به کار آمایش کردن بیاید . 

در جغرافیا به آمایش سرزمین خیانت نکنیم (2) آمایش سرزمین مبتنی بر جغرافیا است .

آمایش سرزمین مبتنی بر جغرافیا است ، امٌا

آمایش سرزمین مبتنی بر جغرافیای تخصصی این رشته ، یعنی « جغرافیای آمایش »

و آنگاه پژوهشگری  ، و آسیب شناسی اجتماعی

سپس : اقتصاد اجتماعی ، و 

نهایتا" مهندسی اجتماعی است که نتیجه این مطالعات

باتوجه به جهانبینی ( در ایران : اسلامی )

و خط مشی های عمومی کشور ( رشد و توسعه و رفاه با توجه به حفظ و تقویت انسجام و وحدت ملٌی )

به اتخاذ سیاست های اعتدالگرایانه ، عدالت ( جغرافیائی ) اجتماعی ، توسعه متوازن ، تعدیل توسعه کشور در جهت رفع یا تقلیل شکاف های توسعه ای بین مناطق و محل ها ...

.... و تهیه سند آمایش کشور منتهی می شود ؛ به این ترتیب که در هر اقدام عمرانی - اقتصادی - اجتماعی - فرهنگی ضرورت های آمایشی را لحاظ می کنند ؛ و مثلا" با توجه به سیاست های آمایشی است که تاسیساتی چون تاسیسات آب - برق - مخابرات - کارخانه ها - تا مراکز آموزشی و فرهنگی ، با توجه به توانمندی های محل ها ، در سراسر کشوربا هدف تعدیل توسعه بین مناطق و محل ها  توزیع ( مکان یابی ) می شوند ؛ جلوی مهاجرت ها و سایر مسائل ناشی از عدم توسعه متوازن را حتی الامکان می گیرند و چه بسا رهیافت باز توزیع جمعیت را پیش می گیرند . 

سند آمایش کشور در برنامه های کوتاه ، میان و به خصوص دراز مدٌت کشوری لحاظ می گردد .

و آنگاه برای انجام ضمن برنامه گزاری به دستگاههای اجرائی مربوطه چون وزارت نیرو - وزارت راه - وزارت مخابرات - وزارت مسکن و شهرسازی احاله می شود ( که وزارتخانه ها و سایر دستگاه های اجرائی مربوط ، و فقط در این آخرین مرحله که مرحله اجرائی است ، از جمله به قواعد « کاربری زمین » متوجه می شوند ) و در این امر وضعیت شهرها و روستاها نیز لحاظ می گردد .

منتهی هر شهر و هر روستا نیاز به مطالعات خاص خود و بنابر این آمایش اختصاصی خود است که نه برنامه و نه بودجه آن کاملا" به دولت مرکزی و دستگاههای اجرائی مربوطه وابسته نیست ؛ یا نمی بایست باشد . 

در جغرافیا ، به آمایش سرزمین خیانت نکنیم

به آمایش سرزمین خیانت نکنیم !

جغرافیا = شناخت سرزمین

آمایش سرزمین بنا بر شناخت سرزمین است 

منتهی چون شناخت سرزمین به منظور ساماندهی آن به « فضای جغرافیائی » با دیدگاه « توسعه ی ( تعدیلیِ ) این فضا » ، و برنامه ریزی توسعه صورت می گیرد ، رشته خاصٌ و بسیار تخصصی ئی به وجود آورده است که قاعدتا" : 

توسط معماران و شهرسازان صورت نمی گیرد ؛ گرچه چنین اتفاقی را « غیرعادی » وحتی اگر با هزینه بیت المال باشد « خیانت » به کشور نمی دانیم ........

توسط سایر جغرافیا دانان ، و به خصوص مثلا" متخصصان جغرافیای سیاسی که آنان نیز ارتباطی بیش از معماران و شهرسازان با شناخت سرزمین ، جغرافیای فضائی یا در واقع جغرافیای آمایش ندارند ، هم صورت نمی گیرد ...

جغرافیای آمایش برای آمایش سرزمین ، مطالعاتی گرچه « چند رشته ای » امٌا در هرحال بسیار تخصصی است که از یک طرف شناخت « سرزمین » ، و از طرف دیگر مدیریت ( سیاستگذاری ) و برنامه ریزی فضائی به منظور « آمایش » یا ساماندهی و توسعه ای ترجیحا" متوازن و حتی جبرانی به نفع مناطق محروم تر کشور را در بر می گیرد . .

ضرورت آمایش سرزمین ایران از نظر رهبری در مراسم تنفیذ حکم ریاست جمهوری ِ دکتر حسن روحانی

ضرورت آمایش سرزمین ایران

از خلال سخنان مقام معظم رهبری در مراسم تنفیذ حکم ریاست جمهوری ِ

 حجت الاسلام و المسلمین جناب دکتر حسن روحانی

 از خدا می خواهیم که کارهای کشور هر چه سریعتر به پیش برود اما باید توجه داشت که کارهای کلان، طبیعتاً زمان بر است بنابراین نباید توقع داشت که مشکلات اقتصادی و دیگر مشکلات در مدت کوتاهی برطرف شود.

 باید با تکیه بر بشارتهای گوناگونی که در کشور وجود دارد و استفاده از همه ظرفیتها گامها را محکم و مطمئن برداشت.

 تلاش برای استحکام ساخت و اقتدار درونی کشور را درس بزرگ فشارهای اقتصادی دشمنان است ؛ باید هرچه می توانیم خود را در داخل مقتدر کنیم و دل به بیرون نبندیم چرا که هر کس به بیرون دل ببندد وقتی با فشارها مواجه می شود خلع سلاح خواهد شد.

 مسائل اقتصادی و استمرار پیشرفتهای علمی  در استحکام ساخت درونی دارای اهمیت درجه است و باید با جدیت این دو مسئله را دنبال کرد.

 باید با تکیه بر امکانات فراوان کشور، به کارهای بزرگ همت بگماریم.

جناب آقای دکتر حسن روحانی ؛ چرا جای آمایش سرزمین ( ساماندهی فضای جغرافیائی کشور ) در برنامه های جناب عالی خالی است ؟!

ششم تیر ماه 1392 نامه سرگشاده (1)

جناب آقای دکتر حسن روحانی

به ریاست جمهوری اسلامی ایران خوش آمدید 

می بینیم که امید و تدبیر را شعار دولت خود قرارداده اید 

امید وقتی وجود دارد که تدبیری حقیقی و مناسب وجود داشته باشد 

تدبیر مناسب آن است که نه فقط در بخشی از سیاست خارجی و در ارتباط با حل مشکل کوتاه مدٌت اقتصادی ، بلکه  متوجه میان مدت و دراز مدت  و پاسخگوی به خصوص خطیر ترین مسائل بالفعل و بالقوه کشور باشد.در ایران :

الف - سیاست داخلی و به ویژه « تبعیض » از جمله ی بارز ترین ، اصولی ترین مسائل و، بیگمان ، خطیرترین معضلات اجتماعی است ؛ و همین تبعیض بین مردم تهران و مردم شهرستانها - مردم شهرها و مردم روستا ها - و حتی بین مردم محله های مختلف یزرگشهرهائی چون شهر تهران ، سبب ، یا از اسباب اولیه انقلاب اسلامی قرار گرفته است . عدالتِ منطقی ، و متضمن توسعه ، تدبیری است که ، در قلمرو مدیریت پیشرفته جهانی ، دراجرای سیاست مشهور آمایش سرزمین نهفته است .

ب - ساختار جغرافیائی - تغییر و تحولات تاریخی ، قومی ، اجتماعی ، سیاسی ، و نهایتا" فرهنگی از یک طرف ، و عدم آگاهی های کافی سیاسی بر اثر جنگ تحمیلی - تحریم های اقتصادی و...متفاوت در بین برخی ، هرچند بسیار معدود ، از مردم مناطق مختلف ، که قابل کتمان نیست ، در این برهه ی سرنوشت ساز تاریخی ، مقتضی تمرکز ، و آنهم تمرکز منطقی در حفظ وحدت و امنیت ، امٌا در عین حال متضمن رشد و توسعه لازم در ایران است ؛ که آن نیز نه تنها در سیاست های آمایش سرزمین متجلی شده است ؛ بلکه فلسفه اصلی آمایش سر زمین را تشکیل می دهد .

جناب آقای رئیس جمهور منتخب ، چرا آمایش سرزمین با اینهمه ضرورت اساسیش در برنامه های جناب عالی وجود ندارد ؟! .

لااقل در این برهه :

1- « مطالعات آمایش سرزمین » ( که تا کنون هیچگاه به مدیریت متخصصان آن و به درستی صورت نگرفته است ) را در برنامه خود قرار دهید .

2 - برخلاف سابق و برای اینکه بازهم نتایجی عکس گرفته نشود و به اتلاف وقت و هزینه نیانجامد ؛ در این راه از رآس تا ذیل از خدمات متخصصان حقیقی آمایش استفاده فرمائید .

3 - و ریاست سازمان مدیریت و معاون برنامه ریزیِ آن حد اقل کسانی باشند که « غلام وار »در مخالفت بارز یا پنهان با آمایش سرزمین تجربه پس نداده و شهره نشده باشند .

  با احترام . علبرضا آیت اللهی