جغرافیا و آمایش در مضمون سنٌتی آن

به مناسبت « روز پژوهش » : ۲۵ / ۹ / ۱۳۹۰

جغرافیا و آمایش

در مضمون سنٌتی آن

« جغرافیا و آمایش » گرچه یک رشته پژوهشی ، آموزشی و سرانجام کاربردی است . امٌا تعریفی به اصطلاح همه پسند علمی ندارد . در این حوزه :

جغرافیا ، مطالعه ای است در توصیف زمین ، در خدمت :

آمایش ، یعنی فنٌ یا روشی که ساماندهی می کند .

ساماندهی بر حسب مشخصٌات ، و مقتضیٌات جغرافیایی ، یا « فضای جغرافیایی »  را ساماندهی سرزمین یا بنا به ترجمه ای نه چندان مطلوب در ایران (۱) « آمایش سرزمین » می خوانند .

اگر برنامه ای به منظور آمایش سرزمین تهیٌه شد به آن برنامه آمایش سرزمین می گویند که خود به دو بخش اساسی تقسیم می شود :

برنامه ریزی ( تهیٌه برنامه ) آمایش سرزمین

برنامه گزاری ( اجرای برنامه ) آمایش سرزمین

برنامه آمایش نیز چون هربرنامه ای دیگر از جهان بینی ( که کاملا" با جهان بینی اسلامی تطبیق می کند ) ، و سیاستگذاری شروع می شود ، که اتفاقا" بخش سیاستگذاری ، نقطه ای ثقل آمایش را تشکیل می دهد . در واقع آمایش سیاستگذاریی است در جهت عدالت اجتماعی بر اساس مناطق سرزمین که نه تنها در جهت توسعه متوازن حرکت می کند ؛ بلکه فراتر از آن به جبران مافات ، و تعدیل مداوم توسعه ، بین مناطق متفاوت سرزمین می پردازد .

جغرافیای عمومی تنها یک توصیف محسوب می شود ؛ امٌا :

جغرافیا ی آمایش ؟(۲) شناختی هدفمندانه یا در واقع توصیفی با توجٌه به مقتضیٌات آمایش سرزمین است که به این منظور آگاهی جغرافیدان از اصول آمایش سرزمین ضرورت می یابد ؛ و دانش وی به سیاستگذاری یا به طور کلٌی مدیریت و برنامه ریزی به این امر کمک می کند .

سرانجام ، آمایش مفهومی است که میبایست قبل از هر چیز درک ، و آنگاه در توسعه ی یک سرزمین ، کاربردی شود ؛ که چنین هنری نزد هر تحصیلکرده و صاحبمدرک آمایش سرزمین به حدٌ کافی یافت نمی شود ؛ و نزد دیگران تقریبا" وجود ندارد .

(۱) این ترجمه در ابتدا مورد پسند شاه مخلوع قرار گرفته و بعدا" متداول شده است

(۲) اکثر جغرافیادانان مربوطه این اصطلاح را نمی پسندند ُ غلط می دانند ُو به کار نمی برند