تعریفی معتبر از جغرافیای آمایش

تعریفی معتبر از جغرافیای آمایش

جغرافیای آمایش به معنی شناخت جغرافیائی یک مکان ، یک محل ، یک ناحیه ، یک کشور ، یک منطقه و فراتر از منطقه به منظور ( با توجٌه به مقتضیات و اهداف ) ساماندهی یا آمایش آنجا ؛ و به عبارت دیگر تغییر شکل ارادی آن فضای جغرافیائی به نفع ( مطلوب ) مردمی است که در آنجا زندگی می کنند .

از لاروس

ژئو پلیتیک و آمایش نظامی - سیاسی منطقه و سرزمین

آمایش نظامی - سیاسی

بخشی از آمایش ، آمایش جهانی و به صورت بسیار مرتبط تری ،  آمایش ( ژئو پلیتیک ) منطقه ای یعنی آمایشی منطقه ای ( مثلن خاورمیانه ) است که کشور عزیز ما در آن قرار گرفته است و سیاست های این آمایش معمولا" دیر به دیر عوض می شوند ... منتهی گویا ما در برهه ای هستیم که سیاست های آمایش خاورمیانه اهمیتی اساسی یافته اند .

آنچه در ذیل می آید منبعی به منظور آشنائی دانشجویان آمایش سرزمین ، و دیگران ، در این بخش یا به اصطلاح « ژئوپلیتیک » است :

پیام ژئوپلتیک دیدار پوتین با رهبر انقلاب

آمریکایی‌ها بیش از هر چیزی، از این پیوند بین روسیه و ایران، که سبب شده است سیستم موازنه‌ی قدرت قدیمی و نظم سنتی-آمریکایی در منطقه‌ی غرب آسیا (که همیشه به نفع آمریکا و متحدان منطقه‌ای او تصویر می‌شد) دچار تغییرات عظیمی شود، نگران‌اند.

بسیاری از اندیشمندان حوزه‌ی سیاست خارجی برآن‌اند که جهان دستخوش تغییرات عمده‌ای در حوزه‌ی ژئوپلیتیک شده است. ظهور قدرت چین در شرق آسیا، برزیل در آمریکای لاتین، آلمان در اروپا، هند در جنوب آسیا، روسیه در شرق اروپا، و ایران در منطقه‌ی غرب آسیا سبب شده است تا نظم پیشین، که برای چندین دهه نظمی آمریکایی بود، دستخوش تغییرات عمده‌ای شود. برای مثال، ظهور چین در شرق آسیا تا حدی اهمیت دارد که سبب شده است آمریکا در همین هفته‌ی گذشته از بیم سیطره‌ی نظم چینی در آسیای شرقی، موافقت‌نامه‌ی ترانس‌پاسیفیک (TPP) را با یازده کشور حاشیه‌ی اقیانوس آرام امضا کند.

نظم سنتی و آمریکایی در منطقه‌ی مهم غرب آسیا که از سال ۱۹۷۳ (یعنی جنگ اعراب و اسرائیل) با حضور آمریکا برای بقای موجودیت رژیم صهیونیستی تأسیس و سبب حضور و دوام چهاردهه‌ای در این منطقه شده نیز اکنون فروپاشیده است. «نظم آمریکایی براساس تغییر رژیم در کشورهایی که واشنگتن علاقه‌ی چندانی به آن‌ها نداشت پایه‌ریزی شده بود.»۱ ویژگی مهم نظم آمریکایی، «پراکندگی خصومت» و «ایجاد تنش و درگیری» در این منطقه بوده است. حمایت از صدام، جنگ کویت، یورش به افغانستان و پاکستان و عراق، جنگ‌طلبی علیه لبنان، حمایت از کشتار مردم بی‌گناه غزه، حمایت مالی و نظامی از گروه‌های تروریستی در سوریه و حمایت از حمله‌ی وحشیانه به مردم مظلوم یمن، نشان‌دهنده‌ی این است که نظم مورد نظر آمریکا، نظمی مبتنی بر درگیری و تشدید اختلافات قومی و مذهبی و سیاسی بوده است. این همان چیزی است که خبرگزاری «شینهوا» این‌گونه آن را بیان کرده است: «اکنون هرجا اسمی از آمریکا برده می‌شود، ما شاهد خشونت و کشمکش، فقر و آوارگی هستیم.»۲

حال اما آمریکایی‌ها در ایجاد «نظم مبتنی بر جنگ و درگیری» نیز دچار ناتوانی شده‌اند. این ناتوانی تا حدی بوده است که حتی سیاست‌مداران جنگ‌طلبی چون زبیگنیف برژینسکی نیز با جنگی جدید مخالفت کرده‌اند؛ آنجایی که وی خطاب به سناتورهایی که در مخالفت با توافق هسته‌ای غرب با ایران، به رهبران ایران نامه نوشتند، گفت: «مانع‌تراشی در مقابل توافق با ایران، بازی سیاسی نیست، بلکه بازی با آتش است.» او اضافه کرد: «سناتورها باید از خودشان بپرسند که آیا وقوع جنگ دیگری می‌تواند منافع آمریکا را تأمین کند.»۳

همه‌ی این‌ها یعنی آنکه جهان آن‌گونه که مقامات آمریکایی تصور می‌کردند، پیش نرفته است. بنابراین «سنگ‌بنای نظم فعلی باید تغییر کند و زیربنای نظم آمریکایی به زیربنای نظم غیرآمریکایی تبدیل شود.»۴ کنت شورتگن، کشورهای عضو گروه بریکس را در حال قدرت یافتن بیشتر و پایان دادن به سلطه‌ی چهارصدساله‌ی غرب برای تعیین سرنوشت جهان دانسته و پیوستن کشورهای روبه‌توسعه در آینده به این گروه را یکی از اتفاقات مهم و تأثیرگذار سال‌های آتی خوانده است. شورتگن این اتحاد اقتصادی را موجب شکل‌گیری اتحاد بزرگ سیاسی علیه بلوک غرب برشمرده است.۵
در مقابل نظم مبتنی بر درگیری آمریکایی‌ها، نظم مبتنی بر «مردم‌سالاری» جمهوری اسلامی قرار دارد. نظمی که در آن «خواست مردم»، «حفظ استقلال و عزت» کشور و «روابط صمیمانه» اولویت اساسی دارد و اساساً بر همین مبناست که سیاست‌های ایران با آمریکا در منطقه، ۱۸۰ درجه با یکدیگر اختلاف دارند. چراکه مدل نظمی که این دو کشور برای حل مشکلات و بحران‌های منطقه در نظر گرفته‌اند، با یکدیگر تفاوت دارد. یکی خواهان ادامه و شاید افزایش خصومت‌ها و تنش‌ها و درگیری‌هاست و دیگری خواهان استقلال و عزت و روابط دوستانه‌ی کشورها با یکدیگر. تجربه‌ی حوادث سال‌های اخیر در منطقه نشان داده است آن نظمی که جواب‌گوی حل بحران‌های منطقه‌ای است، نظم و منطق جمهوری اسلامی است. این مهم در ناگزیری غرب از دعوت از ایران۶ برای حل مسئله‌ی سوریه، به‌دلیل قدرت و منطق مستدل ایران، خود را نشان داده است. تردیدی نیست که غربی‌ها به‌دلیل رویکرد جمهوری اسلامی نسبت به حضور در منطقه، مایل به قبول قدرت ایران و مشارکت این کشور در حل معادلات منطقه نبوده و نیستند، اما ازآنجاکه نظم سنتی خود را عاجز از حل مسئله‌ی سوریه می‌دانند، مجبور به دعوت از ایران شده‌اند.

[*] پیوند روسیه و ایران و تغییر ژئوپلیتیک منطقه
در ماه‌های اخیر اما اتفاق جدیدی در این نظم جدید صورت پذیرفت و آن پیوستن روسیه به ائتلاف محور مقاومت برای مبارزه با گروه‌های تروریستی در سوریه بود. با شروع حمایت هوایی روس‌ها از سوریه و اعلام هماهنگی این کشور با ایران که در رسانه‌های غربی از آن تحت عنوان «ائتلاف ۴+۱» (ایران، روسیه، عراق و سوریه به‌همراه حزب‌الله) یاد شد، میخ محکمی بر تابوت «نظم‌سازی منطقه‌ای» آمریکایی‌ها وارد شد. فرید زکریا در یادداشتی تحت‌عنوان «توقف غش‌وضعف در برابر پوتین» در روزنامه‌ی «واشنگتن‌پست»، هنگامی که درصدد توجیه ناتوانی آمریکا برای تنظیم مسائل غرب آسیا برآمد، نوشت: «ولادیمیر پوتین موجب شد تشکیلات سیاست خارجه آمریکا دچار غش‌وضعف شود.» وی سپس به نقل از آمریکایی‌هایی که در این دیدگاه اتفاق‌نظر دارند، بیان می‌کند: «یک ستون‌نویس، قاطعیتی را که موجب شده او [پوتین] در خاورمیانه در صندلی راننده پشت فرمان قرار بگیرد، تحسین کرد. یک دیپلمات کهنه‌کار هشدار می‌دهد: این تنزل‌یافته‌ترین موقعیت نفوذ و مشارکت آمریکا در منطقه از زمان جنگ جهانی دوم تاکنون است. یک کارشناس بدبین نیز می‌گوید: از زمان پایان جنگ سرد در ۲۵ سال پیش تاکنون روسیه هیچ‌گاه به این میزان جسور و واشنگتن هیچ‌گاه به این میزان سازش‌کار نبوده است.»۷
هنری کسینجر نیز با اظهار تأسف از این «ائتلاف جدید شکل‌گرفته»، نگرانی خود را نسبت به از بین رفتن نظم منطقه‌ای آمریکا، این‌چنین بیان می‌کند: «حضور نیروهای روسی در منطقه (با هر انگیزه‌ای که باشد) و همچنین مشارکت آن‌ها در عملیات جنگی، سبب ایجاد چالش برای سیاست آمریکا در قبال منطقه‌ی خاورمیانه شده [است]؛ سیاستی که به‌مدت چهار دهه به چالش کشیده نشده بود.»۸
ایوان تیموویف، مسئول برنامه‌ی شورای روابط بین‌الملل روسیه در راشا دایرکت نیز برآن است که «استراتژی جدید روسیه در سوریه، بخش اعظم معادلات در این منطقه را به هم ریخته و فضای تازه‌ای باز کرده است که به زاویه‌های نوینی وصل می‌شوند.» وی در بیان اصول جدید سیاست خارجی روسیه اظهار می‌دارد: «روسیه در حال تبدیل شدن به یک بازیگر سیاسی-نظامی فعال‌تر در بیرون از مرزهای خود است. اگرچه این نقش‌آفرینی به‌علت منابع محدود روسیه، گزینشی و هدفمند خواهد بود.»۹
به نظر می‌رسد که آمریکایی‌ها بیش از هر چیزی، از این پیوند بین روسیه و ایران، که سبب شده است سیستم موازنه‌ی قدرت قدیمی و نظم سنتی-آمریکایی در منطقه‌ی غرب آسیا (که همیشه به نفع آمریکا و متحدان منطقه‌ای او تصویر می‌شد) دچار تغییرات عظیمی شود، نگران‌اند. این موضوع (از بین رفتن موازنه‌ی قوا و نظم سنتی به‌عنوان شاکله‌ی نظم غربی) سبب شده است تا سیاست‌مداران کهنه‌کاری چون کسینجر نسبت به آن هشدار دهند.۱۰
حضور ولادیمیر پوتین در ایران و ملاقات او با رهبر انقلاب نیز از همین زاویه قابل تحلیل و اهمیت است. از یک‌سو نشان‌دهنده‌ی قدرت تعیین‌کننده‌ی ایران است و از دیگر سو، نشان‌دهنده‌ی شکل‌گیری نظمی جدید است که کاملاً متناقض با نظم غربی است؛ نظمی که قابلیت ترسیم و تنسیق معادلات نه‌تنها در بُعد منطقه‌ای، که در بُعد بین‌المللی را نیز دارد.

پی‌نوشت‌ها:
۱. http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=۱۳۹۲۰۷۲۱۰۰۰۴۸۷
۲. http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=۱۳۹۲۰۷۲۱۰۰۰۴۸۷
۳. http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=۱۳۹۳۱۲۰۶۰۰۱۵۷۱
۴. http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=۱۳۹۲۰۷۲۱۰۰۰۴۸۷
۵. http://www.secretsofthefed.com/brics-economic-alliance-creates-plan-for-new-political-alliance/
۶. http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=۱۳۹۴۰۸۰۵۰۰۱۷۱۴
۷. https://www.washingtonpost.com/opinions/vladimir-putins-interventionism-in-the-middle-east-is-not-to-be-admired/۲۰۱۵/۱۰/۱۵/۷c۹۳۹۸۳۴-۷۳۷۳-۱۱e۵-۸d۹۳-۰af۳۱۷ed۵۸c۹_story.html
۸. http://www.wsj.com/articles/a-path-out-of-the-middle-east-collapse-۱۴۴۵۰۳۷۵۱۳
۹. http://tabyincenter.ir/index.php/rasad/%D۹%۸۷%D۹%۸۱%D۸%AA-%D۸%A۷%D۸%B۵%D۹%۸۴-%D۸%B۳%DB%۸C%D۸%A۷%D۸%B۳%D۸%AA-%D۸%AE%D۸%A۷%D۸%B۱%D۸%AC%DB%۸C-%D۸%B۱%D۹%۸۸%D۸%B۳%DB%۸C%D۹%۸۷
۱۰. http://www.wsj.com/articles/henry-kissinger-on-the-assembly-of-a-new-world-order-۱۴۰۹۳۲۸۰۷۵
پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی سیدعلی خامنه‌ای (مد‌ظله‌العالی) - مؤسسه پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی

آمایش سرزمین چیست ؟ : تعریف

از : « انجمن مطالعات آمایش سرزمین » ( سیات )  

سایت رسمی ...> موضوعات> سرزمین> آمایش> تعریف

آمایش سرزمین چیست ؟

تعریف

آمایش سرزمین یک سیاست عمومی است که به برنامه ریزی و هماهنگ کردن امور کاربری زمین ، سازماندهی ساخت و سازها ، و همچنین تهیه و تدارک تاسیسات عمومی و فعالیت ها در فضای جغرافیائی می پردازد . تفاوتی اساسی میان نواحی ساختمانی و بقیه سرزمین وجود دارد .

مناطق ساختمانی توسط مدیران محل برنامه ریزی شده و به تصویب مقامات مافوق آنان می رسند . پس از این تصویب ، مدیران محل مسؤول اجرای مصوبه های خاصٌ محلٌی ساخت و سازهای موجود در در نواحی ساخت و ساز هستند . از سوی دیگر ساخت و سازهایِ موجود خارج از این حوزه وظیفه ی آنان به صورتی همه جانبه و بسیار جدٌی بنا به قانون فدرال  مدیریت شده مقامات مافوق مدیران محل مسؤولیت صدور مجوز های خاصٌ آنها را بر عهده دارند .   

مسئله آمایش ، که به تغییر و تحولات چارچوب زندگی و جامعه ها مربوط می شود ، جوانبی پیچیده و به هم بسته از زندگی ما را در بر می گیرد که می توانند ضد و نقیض دیده شوند : مدیریت تقاضای مسکن و فضاهای تفریح و تفرٌج ، تکامل تجهیزات عمومی ، تکامل کشاورزی ، حفاظت محیط ، حفاظت میراث های ساختمانی و مناظر ، مبارزه بر علیه آلودگی صوتی ، صدور مجوز بنگاه ها ، باز سازی محل صنایع قدیمی ِ رها شده ، و غیره ... هماهنگی لازم میان منافع متعدد کنونی یکی از اساسی ترین ماموریت های آمایش سرزمین است .

سرزمین ، آمایش ، تعریف ، آئین نامه ها و دستور العمل ها ، قواعد متداول ، قوانین و مقررات ، ابزارِ آمایش ، طرح های مجتمع سازی ، قطب توسعه ، برنامه هادی محل ، تراز نامه محل ، کمیسیون محلی 

ماخذ :

http://www.vd.ch/themes/territoire/amenagement/definition/

متن اصلی :

Site officiel ... >Thèmes >Territoire >Aménagement >Définition 

Qu'est-ce que l'aménagement du territoire?

Définition

L’aménagement du territoire est la politique publique qui consiste à planifier et coordonner l’utilisation du sol, l’organisation du bâti, ainsi que la répartition des équipements et des activités dans l’espace géographique. Il existe une distinction fondamentale entre les zones à bâtir et le reste du territoire.

Les zones à bâtir sont planifiées par les communes et approuvées par le Canton. Les communes sont ensuite responsables de la police des constructions sises dans les zones à bâtir. En revanche, les constructions sises hors des zones à bâtir sont régies très strictement par la loi fédérale, le Canton est responsable de la délivrance d'une autorisation spéciale.

Liées à l'évolution de notre cadre de vie et de notre société, les questions d'aménagement portent sur des aspects complexes et interdépendants, qui peuvent sembler contradictoires: gestion de la demande de logements et d’espaces de loisirs, évolution de la mobilité, de l'agriculture, préservation des sites, du patrimoine bâti et du paysage, lutte contre le bruit, accueil d’entreprises, reconversion d’anciens sites industriels, etc… La nécessaire coordination des multiples intérêts en présence est une des principales missions de l’aménagement du territoire.

CEAT - Communauté d'études pour l'aménagement du territoire

http://ceat.epfl.ch/

Territoire

Aménagement

Définition

LAT révisée

Guides et manuels

Règlement-type

Lois

Instruments

Projets d'agglomération

Pôles de développement

Plan directeur cantonal

Bilan des réserves en zone à bâtir

Commission cantonale

آسیب شناسی رشته آمایش سرزمین در ایران از همان تعریف مورد کاربرد آن شروع می شود

در آسیب شناسی علمی کشورهای در حال توسعه ، علاوه بر عدم شایستگی مدیران و به ویژه استادانشان که اکثرا" با وجود مدرکمندی از داشتن سواد حقیقی و تخصص مربوطه بی بهره اند عاداتی سنٌتی ( مردم شناختی ) نیز مطرح است مثل اینکه :

- مطالبی را بدون ارتباطی حقیقی با رشته مورد نظر از خود در می آورند و آن را از بدیهیات آن علم یا آن رشته میشمارند ؛ و توهمات خود را آمایش معرفی می کنند . 

- به انشاء و لفٌاظی و ظاهر سازی بسیار بیشتر از اصل رشه یا علم مورد نظر توجه می کنند ؛ به خصوص که غالبا" استادان و فرادستان ایشان نیز در رده ی ایشان ، یا اکثرا" پائین تر از ایشان ! بوده از نظارت و کنترل حقیقی در علم عاجزند ؛ و یا :

 - جریان بده بستان شغلی ( نان قرض دهی ) و همبستگی حرفه ای نمیگذارد که جدٌی تر بوده بیشتر به حقیقت امر و پیشرفت و توسعه بپردازند ؛ و:

- وقتی به سوی منابع علمی می روند نیز اکثرا" تصور می کنند که هر کشوری پیشرفته تر به نظر می رسد در تمام امور پیشرفته تر است ؛ و پیشرفت بیشتر برخی از تخصص ها در برخی از کشورها را در نظر نمیگیرند ؛ یا :

- سعی دارند کشور ، شهر و حتی دانشگاه محل تحصیل خود در خارج از کشور را متخصص ترین در تمام جهان معرفی کنند ! ؛ یا 

- آنچه را که به زبان خارجی مورد استفاده ی آنان بوده است بهترین معرفی می کنند ! و :

- وقتی مطلبی را از زبان خارجی ترجمه می کنند یا آن را خود نمی فهمند تا به دیگران بفهمانند یا حتی به بنگاه های ترجمه میسپارند که ترجمه کنند ! (1) ، و طبیعتا" مترجمان بازاری به همه تخصص ها وارد نیستند ؛ و نیز :

- در ارجاع منابع نیز به مشهورترین متخصصان و مشهورترین منابع  و نه به بهترین و به روز ترین متخصصان رجوع می کنند .

به عنوان مثال مشهورترین منابع آمایش سرزمین که قاعدتا" در کشور مهد آن ، یعنی فرانسه فراهم آمده اند را نه تنها از مرکز مطالعاتی آن ، بلکه از دانشگاه سوربن ، یا دائرة المعارف لاروس یا حتی در این اواخر از ویکیپدیا تصور می کنند حال آنکه به نظر ما که تحصیلکرده آمایش سرزمین و فارغ التحصیل جغرافیا و آمایش در یکی از معتبر ترین دانشگاه های مربوط در فرانسه بوده بیش از سی سال است که به این امر اشتغال داریم  به روز ترین ، مناسب ترین و عملی ترین یا به طورکلٌی معتبر ترین تعریف آمایش آن است که توسط « انجمن مطالعات آمایش سرزمین » صورت گرفته با تعداد خوانندگان و طرفداران خود در دنیای این تخصص ، خودرا بهترین تعریف آمایش سرزمین در این سال 1394 شمسی ، و در آستانه سال 2016میلادی معرفی کرده است .   

(1) که نتیجه اش ترجمه هائی نظیر آمایش « سرزمینی » ! یا حتی آوردن اصطلاح « برنامه ریزی فضائی » به جای آمایش سرزمین ! و نظایر آنهاست ...

آمایش سرزمین ( ساماندهی سرزمین ) چیست ؟

آمایش سرزمین ( ساماندهی سرزمین ) چیست ؟

آمایش سرزمین اصطلاحی است که در سال 1353 یا حوالی آن در ترجمه اصطلاح فرانسوی L'aménagement du territoire ، از کشوری که در واقع زادگاه آمایش سرزمین و مهد این رشته است (1) ، وارد زبان فارسی شده و به سلیقه ی محمد رضا شاه به آمایش ترجمه شده است ؛ حال آنکه بهترین ترجمه آن اصطلاحی بسیار مفهوم تر نزد عموم فارسی زبانان ، یعنی « ساماندهی » ، است که بهتر است به جای آمایش سرزمین این رشته را « ساماندهی سرزمین » بنامیم (2) .

« سرزمین » موضوعِ جغرافیا است ؛ و به این اعتبار برای ساماندهی هرمحلٌی ابتدا میبایست جغرافیای آن را مطالعه و تدوین کرد . 

برای ساماندهی سرزمین ، حتی در حدٌ یک روستا ، نیاز به اتخاذ مجموعه ای از سیاستهای عمرانی - اقتصادی - اجتماعی فرهنگی ، برنامه ریزی در حدٌ روستا ، شهر ، کشور یا فراتر از آن ، و تدوین یک استراتژی اوٌلیه هستیم ؛ بنابر این آمایش سرزمین یا اگر بهتر بگوئیم « ساماندهی سرزمین » قبل از هرچیز « مجموعه ای از سیاست ها » چون یک « سیاست کلان » یا « سیاست ساماندهی سرزمین » است که مفهوم ترین و معتبر ترین تعریف و مضمون آن در این آستانه سال 2016 میلادی را در پست آتی می آوریم .

اکثر تعاریف قدیمی در حال حاضر از اعتبار علمی ساقط شده اند .

(2) چنین رشته ای درسی اصولا" در انگلستان وجود ندارد و تدریس نمی شود چون با سیستم سرمایه داری حاکم بر آن کشور مباینت دارد ؛ و در کشورهای انگلیسی زبان وابسته به انگلستان ، چون استرالیا نیز مفهومی غیر از مفهوم مورد نظر ما دارد . بنابر این استفاده از تعریف آمایش در منابع انگلیسی زبان را به هیچ وجه من الوجوه توصیه نمی کنیم .

(2) این نام یا عنوان میبایست قانونی شود ؛ یعنی در قانون برنامه ششم بیاید و از آنجا در اسناد رسمی دولتی و غیر دولتی و اسناد علمی ( چون کتابهای دانشگاهی ، و... ) ....